Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, denizin yal?daki bir odaya gizlice girdi?i ba?lant?s?yla daha Osmanl? döneminde kad?nlar?n yüzmesine de olanak sa?lad?...

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, Bo?aziçi`nin ya?ayan en eski ikinci yal?s?d?r. Balkan Sava??, 1. Dünya Sava?? ve ?stanbul`un i?gali döneminde büyük hasar gören Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, denizin yal?daki bir odaya gizlice girdi?i ba?lant?s?yla daha Osmanl? döneminde kad?nlar?n yüzmesine de olanak sa?lad?...

Günün birinde zengin bir Arap kad?n?n hayali oldu. Ama onca servetine ra?men yal?da ya?amak ona nasip olmad?...

1700’lerin ba??nda yap?lan Zarif Mustafa Pa?a Yal?s? geçmi?i bin y?l öncesine giden eski bir Bizans manast?r?n?n kal?nt?lar? üzerine kurulan Bo?az’daki en eski yap?lardan biridir.

YALIYA KÖK SALAN A?LE

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, yap?ld??? dönemde, harem, selaml?k, mehtabiye kö?kü ve kö?kün hemen alt?ndaki kay?khane bölümü, harem ve selaml?k bahçeleri, limonluk ve ah?rlar? ile Bo?aziçi’nin en büyük konutlar?ndan biriydi.

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, en eski yal? oldu?u kabul edilen Amcazade Yal?s? ile neredeyse ya??t say?l?r. Kesin olmamakla birlikte ayn? dönemlerde yap?lm??lard?r. Kay?tlara göre yal?n?n bilinen ilk sahibi Berberba?? Mustafa A?azade’dir.

Yal?ya ismini veren Zarif Mustafa Pa?a, elyaz?s? ile yazd??? ve torunlar?ndan birinin elinde bulunan hat?ra defterine göre yal?y? 1848’de sat?n alm??. Zarif Mustafa Pa?a 1859’da Meclis-i Vâlâ Azal???na kadar yükseldi. 1863’te ise vefat etti.

SAKAL-I ?ER?F

Yal?n?n tarihindeki ilginç olayrdan biri de Zarif Mustafa Pa?a’n?n damad? Sad?k Bey’in kay?npederinin düzenli olarak verdi?i ve gürültülü geçen ziyafetlerden s?k?l?nca kendi bulundu?u k?sm? büyükçe bir duvarla ay?rmas?d?r.

Sad?k Bey’in o?lu Devlet ?uras? Azalar?ndan Mehmet Esat Bey yal?da bulunan Hz. Muhammed’in sakal?na (Sakal-? ?erif) ait bir teli Anadoluhisar?’ndaki Fatih Camii’ne hediye etmi?.

1926’da yal? sakinlerinden Sadiye Han?m’?n dü?ünü nedeniyle bina sar?ya boyan?nca ad? ‘Sar? Yal?’ olarak tan?nd?. Yal? dü?ünün hat?ras?na hürmeten o günden beri hep sar?ya boyanmaktad?r.

S?LAH DEPOSU

1. Dünya Sava?? y?llar?nda da yal?n?n orta bölümü sahipleri taraf?ndan y?kt?r?ld?. Böylelikle harem ve selaml?k k?s?mlar?n?n ba?lant?s? kalmad? ve iki ayr? yal? meydana geldi.

Kurtulu? Sava?? s?ras?nda ?stanbul’u ?ngilizler i?gal edince Esat Bey’in o?ullar? yal?y? Anadolu’ya silah ve mühimmat göndermek için kulland?lar. Yal?n?n haremine ait büyük bir k?s?m ?ngiliz askerleri için kullan?laca?? duyumu üzerine 1919’da sahipleri taraf?ndan y?kt?r?ld?.

SA?LAM KALAN SELAMLIK

Restorasyonlar sonras? iyi bir duruma kavu?up günümüze kadar gelen selaml?k k?sm? baz? kaynaklara göre Zarif Mustafa Pa?a’n?n torunu Esat Bey’in ismi ile de an?l?yor.

1962’deki yol açma çal??malar? s?ras?nda yal?n?n arka bahçesi, limonluk, mutfak ve ah?rlar y?k?ld?. Zarif Mustafa Pa?a’n?n torunlar?ndan ve Karayollar? Müdürlü?ü’nün kurucular?ndan Dani? Koper zamanla harap olan yal?y? 1974’te restore ettirdi.

Ama Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?’n?n alt kat güney kö?e odas?na, 28 Haziran 1990’da bir ?ehir Hatlar? Vapuru çarpt?.

B?R ARAP KADININ HAYAL?

Tazminat davalar? senelerce sürdü, yine de bir sonuç alamayan aile, yal?y? 1992’de yedi milyon dolara dönemin Suudi Arabistan Enerji Bakan?’na satt?. Bakan, yal?y? çok be?enen annesine hediye etti.

Restorasyon çal??malar? ba?lad?, 8 y?lda milyonlarca dolar harcand?. Ama restorasyon bitiminde bakan?n annesi felç geçirdi ve yal?ya yerle?mek ona k?smet olmad?. Bu olay nedeniyle de yal? sat??a ç?kar?ld?.

KAYBOLAN HAREM

Haremin bir k?sm? 1919 y?l?nda y?kt?r?ld?. Kalan küçük bir bölüm ise 1971’de bir gemi çarp?nca y?k?ld? ve böylece yal?n?n harem bölümü günümüze gelemedi. 16 Haziran 2010’da ?stanbul 3. ?flas Müdürlü?ü’nde bir yal? arazisi ihalesi vard?.

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?’n?n hareminin bulundu?u arazi 19 milyon 250 bin dolara (36 milyon TL’ye) el de?i?tirdi. ?lginç olan sat?lan arazinin Orhan Asl?türk’e ait olmas?yd?.

Orhan Asl?türk ad? ilk olarak, dönemin ?i?li Belediye Ba?kan? Gülay Çokay ile 26 Eylül 1997’de evlenince kamuoyu taraf?ndan duyuldu. Daha sonra Orhan Asl?türk hakk?nda, naylon fatura ile hayali ihracat yapt??? iddialar? ortaya at?ld?.

Orhan Asl?türk 6 Eylül 1998’de ‘yasa d??? yollardan yurt d???na para kaç?raca??’ iddias?yla gözalt?na al?nd?. Sevk edildi?i Beykoz Cumhuriyet Savc?l???nca serbest b?rak?lan Orhan Asl?türk, ?i?li Belediyesi’nde yolsuzluk yapt??? iddialar?yla gündeme gelen e?i Gülay Çokay ile 1998’de yurt d???na kaçt?.

Çift, davalar sürerken 2001’de bo?and?. Aç?lan davalar?n ço?u zaman a??m?na u?rad?. ‘Tutuklanmama’ kar??l???nda Türkiye’ye dönmek için ba?vuran Orhan Asl?türk’e 2010’da güvence verildi.

2011’de iade karar? çerçevesinde ?ngiltere’den Türkiye’ye gönderildi. Ard?ndan 1. A??r Ceza Mahkemesi taraf?ndan serbest b?rak?ld?.

En zarif tan?t?m

 2000’de Demet Sabanc? Çetindo?an yal?y? sat?n ald?. Tek ba??na Türkiye’yi tan?tma kurumu gibi çal??an Demet Sabanc? Çetindo?an, dünyan?n önde gelen politikac?lar?n? ve sanatç?lar?n? yal?s?nda a??rlad?.

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?, ad?na yak??an incelikle Oprah Winfrey’den Robert Redford’a kadar pek çok ismi a??rlamay? sürdürüyor.

MAHREM?YET MÜZES?

Zarif Mustafa Pa?a Yal?s?’na has özelliklerden biri de kad?nlar?n deniz hamam? olarak kulland?klar? gizli bir havuza sahip olmas?d?r. Mahremiyet dolay?s?yla Osmanl? kad?nlar? aç?k yerlerde denize giremedikleri için giri? kat?ndaki odalardan bir tanesinin içine merdivenle deniz suyuna girilen bir yer yap?lm??.

Yal?da ya?ayan veya misafir olarak gelen kad?nlar evin içindeki bu odada yüzerlermi?. Günümüzde Kahve Odas? olarak kullan?lan bu mekan?n camla kapl? zemininin alt?nda bal?klar yüzüyor. Akvaryuma dönü?türülen bu havuzun suyu geçmi?te oldu?u gibi yine Bo?az’dan geliyor.

HAMAM SIRASI: ÖNCE ERKEKLER

Yal?daki özgün Türk hamam? nadide bir mermer i?çili?ine sahip ve ilk halini korumas?yla tarihi öneme sahiptir. Osmanl? döneminde hamama ilk defa girme hakk? evin erke?ine aitmi?.

Sonra evin han?m?, daha sonra onlar?n çocuklar? hamama girermi?. Daha sonra evde çal??an erkek müstahdem, ard?ndan kad?n müstahdem ve onlar?n çocuklar? s?rayla banyo yaparlarm??.